Jakie zwierzę dla dziecka?

 Joanna Pruban - psycholog i psychoonkolog w Instytucie Matki i Dziecka

W życiu każdej rodziny pojawia się taki moment, kiedy dziecko zaczyna mówić o tym, że marzy o zwierzaku. Często dzieci zaczynają swoje prośby od pieska czy kotka, proszą też o mniejsze zwierzęta, tj. króliki, chomiki, świnki morskie czy inne. Kończy się na tym, że chciałyby mieć wszystkie naraz. Z jednej strony nie ma w tym nic złego, bowiem zwierzę uczy empatii, odpowiedzialności, rozwija społeczne umiejętności dziecka. Zwierzęta mają na człowieka terapeutyczne działanie – wpływają na lepsze samopoczucie domowników i kondycję psychiczną. Z drugiej strony – zwierzę nie jest zabawką i nie kupuje się go na chwilę dla dziecka. Taka decyzja to przyjęcie pod dach kolejnego członka rodziny.

Puszyste i słodkie zwierzęta jawią się dzieciom jako najlepsi przyjaciele. Zwierzęta reagują na dotyk, na drapanie za uchem, pod szyją, odpowiadając pomrukiwaniem, łaszeniem się, radością merdającego ogona. Mając obok siebie zwierzę człowiek się nie nudzi, a tym samym pupile są doskonałym lekiem na samotność. Same dzieci, zwłaszcza najmłodsze, są zbyt małe, by zrozumieć, że zwierzę to nie interaktywna zabawka, tylko żywe stworzenie, które czuje, stworzenie, które może mieć gorszy dzień, którego też może coś boleć i które ma swoje potrzeby. Puchatym zwierzakom może szybko się znudzić głaskanie i tulenie. Zmiany w rozwoju zwierząt także następują szybko - małe szczeniaki, króliki wyrosną na duże zwierzęta, a inne mogą zacząć nieprzyjemnie pachnieć. To rodzice dziecka, zgadzając się na zwierzę w domu, ponoszą pełną odpowiedzialność za jego życie i konieczność stałej opieki. Jeżeli więc dziecko chce zwierzaka, to najpierw rodzic z rodzicem muszą się zastanowić czy są na niego gotowi i czy poradzą sobie zarówno finansowo jak i czasowo ze współodpowiedzialnością za nowe stworzenie w domu. Dopiero po takich decyzjach można rozważać, jakie zwierzę dla dziecka, w określonym wieku rozwojowym, będzie najbardziej odpowiednie.

Zwierzę dla dziecka

To, na jakie zwierzę dla dziecka może sobie pozwolić rodzina, zależy od kilku czynników. Pierwszym kryterium jest wiek dziecka, bo od tego zależy jak duży będzie współudział dziecka w opiece nad pupilem. Rodzice, jako opiekunowie, odpowiedzialni za bezpieczeństwo (dzieci i zwierząt) powinni przeanalizować sytuację rodziny, potrzeb dziecka i swoich możliwości czasowo - organizacyjnych. Czasem już kilkuletnie dzieci są w stanie zaopiekować się czworonogiem, zwłaszcza jeśli ten ma łagodne usposobienie. Inne dziecko chciałoby żeby zwierzę było tylko w domu, kierując swoje preferencje w stronę gryzoni czy żółwi. Następnym kryterium wyboru powinny być brane pod uwagę istniejące przeszkody, które mogą się pojawić w trakcie opieki nad zwierzęciem. Istotne staną się warunki domowe. Zastanawiając się nad tym, jakie zwierzątko domowe możemy kupić lub adoptować, należy rozważyć ilość miejsca w domu lub mieszkaniu oraz jakie panują w nim codzienne warunki: czy rodzina lubi ciepło czy należy raczej do tych zimnolubnych. Istotna stanie się także odpowiedź na pytanie – czy domownicy dysponują odpowiednią ilością czasu, którą będą mogli poświęcić na spacery, karmienie i zabawę. Pamiętać trzeba też o alergiach! Jest to czynnik, który może przesądzić o posiadaniu jakiegokolwiek pupila. Uczulenie na zwierzęcą sierść może znacząco ograniczyć możliwość wyboru. Dopiero przeanalizowanie tych wszystkich zależności pozwoli zastanowić się nad tym, jakie zwierzątko domowe będzie odpowiednie w konkretnym domu, u boku konkretnej rodziny. Przed podjęciem decyzji o zakupie zwierzaka, warto sięgnąć po lekturę fachowych pozycji książkowych na temat pielęgnowania gatunku, jego upodobań i przyzwyczajeń zwierzaka, który został przez rodzinę wybrany.

Jakie zwierzę dla dziecka wybrać?

Najpopularniejsze zwierzęta domowe, jakie przychodzą na myśl – to bez wątpienia pies i kot. Są to stworzenia, z którymi można nawiązać kontakt, które zamieszkają w domu na dłużej. I prawdopodobnie to o któreś z nich poprosi w pierwszej kolejności dziecko. Zwierzę, które na stałe będzie mogło zamieszkać w domu, wspomoże dziecko w prawidłowym i zdrowym rozwoju, wymagając od niego odpowiedzialności czy nawiązania ze zwierzakiem relacji. Dla ruchliwego kilkulatka wspaniałym towarzyszem zabaw byłby jakiś równie ruchliwy zwierzak. Nieśmiałe dzieci lepiej mogłyby się „dogadać” ze zwierzętami o naturze mniej ekspansywnej, których obecność doskonale może wpłynąć na samopoczucie dziecka. Poza tym dla dzieci nieśmiałych i wycofanych zwierzę, nawet to ruchliwe, może być początkiem otwarcia się na innych, nawiązywania nowych znajomości przez fakt posiadania takiego samego rodzaju pupila (wspólne tematy, dylematy, refleksje). Dzieci o wyjątkowej nieśmiałości, czy czujące się często zagubione, mogą dzięki zwierzętom dodawać sobie odwagi, korzystać częściej ze spacerów i ruchu na świeżym powietrzu. Dodać należy, że zwierzak w domu, to dla dziecka prawdziwe lekcje biologii, które uczą czym jest życie, rozmnażanie, cierpienie i ból.

Decydując się na psa lub kota, należy pamiętać, że opieka nad nimi jest wymagająca i trwać może od 10-20 lat. W tym okresie zadaniem rodziny będzie dbanie o zdrowie zwierzęcia - w tym obowiązkowe szczepienia, odrobaczanie i ochrona przed pasożytami, właściwe karmienie. I to działanie w dużej mierze spoczywa na dorosłych, opiekunach i rodzicach, a nie na dzieciach. Innym wyborem dla niektórych rodzin będzie może jakiś mały gryzoń: chomik, myszka, świnka morska. Opieka nad nimi wymaga od właściciela zaangażowania w kupno klatki i zaopatrzenia się w dobre jakościowo jedzenie. Ważne by pamiętać, że to są gryzonie i czasami potrafią ugryźć. Trzeba nauczyć dzieci w jaki sposób podchodzić do tego gatunku zwierząt, chroniąc je i siebie przed jakimkolwiek urazem. Innym rozwiązaniem jest wybór ptaków - kanarka, papugi. Część gatunków nie cierpi samotności, dlatego należy pamiętać, że decyzja zapada od początku na dwa osobniki. Potrzebna w tej sytuacji jest odpowiednio duża klatka i dobre jakościowo jedzenie oraz dbałość, jak w każdym przypadku, o ich zdrowie. A może rybki? Przyglądanie się ich życiu w akwarium dobrze działa na koncentrację, wspomaga wyciszenie u osób nadpobudliwych. Obserwacja podwodnego świata doskonale uspokaja i pomaga w skupianiu się, a dziecko pod okiem rodzica może czynnie uczestniczyć w czyszczeniu akwarium. Kwestią pozostaje techniczna strona – potrzebne jest miejsce, regularna wymiana wody i dbanie o ekosystem.

Jakie zwierzątko domowe?

Dokonanie wyboru jaki zwierzak zamieszka z rodziną nie może być dziełem całkowitego przypadku, ani też sposobem na zaspokojenie kaprysów dziecka. To bardzo ważna decyzja. Dorastanie ze zwierzęciem bez wątpienia wpływa korzystnie na rozwój dziecka, które dzięki codziennej opiece nad pupilem uczy się odpowiedzialności, otwiera pokłady swojej empatii i rozwija wrażliwość. Ponadto codzienna obserwacja zwierząt może przysporzyć wiele radości. Pamiętać należy jednak, że to dorośli są odpowiedzialni za dzieci i zwierzęta w domu. Dlatego wybór zwierzęcia domowego musi być przemyślany, tak, by nikomu nie stała się krzywda. Zwierzę nie jest zabawką, dlatego nie można powiedzieć, że zwierzę wybieramy dla dziecka, bo nie może ono mieć pełnej nad nim opieki. Domowy pupil, to zwierzę rodzinne i dla rodziny – wspólnie wszyscy powinni nad nim sprawować opiekę i wspólnie razem dowiadywać się co jest mu potrzebne i dla niego dobre. W takiej sytuacji i atmosferze wybrany dla dziecka, a tak naprawdę dla rodziny, zwierzak, będzie miał szansę na szczęśliwych przyjaciół i dom.

 Joanna Pruban-psycholog i psychoonkolog w Instytucie Matki i Dziecka